Soru Sor
Sorunu sor hemen cevaplansın.
Plantae âlemi, Magnoliophyta (kapalı tohumlu) bölümü, Magnoliopsida (çift çenekli) sınıfına ait olan; Fagales takımında olup bazı bölgelerde "Süpürge Ağacı, Akhuş" olarak da isimlendirilen Fagus oryantalis; Fagaceae (kayıngiller) familyasının Fagus L. (kayın) cinsine ait ağaçlardan biridir. Kışın yaprağını döken uzun, gösterişli ağaçlardır, gövdesi açık veya koyu gri olup düz ve pürüzsüzdür. Sürgünleri çok sayıda olup pseudo-terminal tomurcukludur ve sürgüne almaşlı dizilime sahiptir. Tohumları ve yaprakları içerdiği alkol sebebiyle bol miktarda çiğnendiğinde sarhoşluk hissi verir. Nemli ve soğuk topraklarda yetişir. 700-800 yıl ömürleri vardır bu yüzden olgun ağaçlar grubuna girerler. Yetişkin bir kayın ağacı saatte yaklaşık 1,7 kilogram oksijen üretebilirken ki bu, 78 kişinin bir günlük oksijen ihtiyacını karşılar, aynı zamanda 40 kişinin çıkarttığı 2,5 kilogram karbondioksit miktarını da tüketir. Kayın ağacı besin ve humus bakımından zengin olup orta ve derin topraklarda en uygun gelişimini gösterir. Suyla yıkanmamaları koşuluyla asidik ve bazik birçok toprak türünde yetişir. Oksijen isteği az olup derin, serin ve kireçli toprakları severler. Yetişkin bir kayın ağacı kökleri ve kılcal damarları aracılığı ile yılda 30 bin litre su çeker ve verimli toprağın akmasını önler. Kayın, birçok geniş yapraklı ormanda baskın tür olarak görülmekte olup deniz iklimini sever; don ve kuraklıktan nefret eder (bu onların soğuk iklime karşı dayanıksız oldukları anlamına gelmez.) Gelişimini en iyi şekilde yerine getirebilmesi için geniş alanlara ihtiyacı vardır bu yüzden kayınlara ‘Ormanın Kraliçesi’ unvanı verilir. Kayın, genç yaşlardan başlayarak ince kökçükler meydana getirerek oldukça derine inen kalp kökü geliştirir ama bu onun derin köklüler grubuna girmesi için yetersiz olup Entansif köklü grubuna girer. Yapraklarının üst yüzeyi parlak koyu yeşil olup ipeksi; alt yüzü tüylü yapıdadır, kenarları ise dişli, püsküllü ve hafifçe dalgalıdır; yaprakları 10cm uzunluğunda 7cm genişliğinde oval veya yumurtamsı şekilde olup kısa saplı ve dizilişi almaşıktır. Çanak yaprak 4-7 lobdan oluşup etamin sayısı (yaprağı karelere bölerek parçalamak) 8-16'dır. Basit yaprak tipine sahiptir, sürgünler hafif tüylü ve zikzaklı lentiseldir. Monoik bir bitkidir, yani erkek ve dişi çiçekler aynı ağacın farklı pozisyonlarında bulunur. Erkek çiçekler uzunca bir sapla aşağı sarkarlar ve küremsi başlık oluştururlar. Erkek çiçekler alt yapraklarının, dişi çiçeklerse üst yapraklarının koltuğunda bulunurlar, küçük ve gösterişsizdirler. Çiçek poleni rüzgâr yardımıyla (Anemogam) şekilde tozlaşır. Dünya üzerinde 10 ana tür ve 2 melez tür ile temsil edilmekte ve yetiştiği yerin ismini almaktadır, örneğin: Çin kayını (Fagus gleriana), Amerikan kayını (Fagus grandifolia), Tayvan kayını (Fagus hayatae), Japon kayını (Fagus crenata) Japon mavi kayını (Fagus jaenponica), Güney Çin kayını (Fagus longipetiolata), parıltılı kayın (Fagus lucida), Meksika kayını (Fagus mexicana), Doğu kayını(Fagus orientalis), Avrupa kayını(Fagus sylvatica)’dır. Türkiye toprakları içinde de yayılış gösteren ve bağlantı bölgeleri Yunanistan ve Bulgaristan olan Doğu ve Avrupa kayını birbirine benzer özellikler gösterir hatta birçok bilim insanı Doğu kayınını Avrupa kayınının alt türü ve geçiş türü olarak; diğerleriyse iki farklı tür olarak isimlendirilmişlerdir; Fagus moesica ise hem Avrupa kayınının alt türü olarak kabul edilir hem de farklı bir tür olarak bilim adamlarınca tartışma konusudur. Fagus L, ülkemizde geniş yayılışa sahip olup Fagus orientalis ve bölgesel olarak bulunan Fagus sylvatica L. türleriyle temsil edilir. Doğu Kayını, düz, pürüzsüz, koyu-açık gri kül renginde bir gövdeye sahiptir. Kabuklarının en belirgin özelliği hayatlarının sonuna kadar çatlamadan düz ve pürüzsüz kalmalarıdır. Ekinoks aylarında kayın ağaçlarının yapısal farkları yok denecek kadar azdır, sadece sonbaharda kabuk rengi normaldekinden biraz daha koyudur. Tasarımsal bir ağaçtır çoğu türleri orta göbeğe kadar beyazdır tabii bazılarının göbeğe yakın bölümü kahverengi olabilir. Kayın ağacının iç ve dış odun renkleri aynıdır. Gözlemlerde sert, sıkı ve ince yapılı olduğu görülse de bükülgen ve esnek bir ağaçtır Ortalama 40 metreye kadar uzanırlar bu da onları gösterişli ve görkemli kılar. Fagus orientalis Lipsky. (Doğu Kayını), sonbahar aylarında yaprakları sarı-kahverengi bir renk alır, yapraklarının boyutu 6,5-15,5 cm olup ters yumurta şeklindedir ve tam kenar veya hafif dalgalı kenarları, ipeksi tüyleri vardır. Üst yüzeyleri çıplak olup alt yüzeyleri de ipeksi tüylüdür. Yaprağın en geniş olduğu konum ortanın bir üstüdür ve yan damarları 8-13 çiftten oluşur. Yaprak sap kalınlığı 0,6-1,2 cm’dir. Çiçeklerinin çoğu uzun bir sap ucunda toplanıp aşağı sarkar ve koni görünümünü alırlar. Kayın ağacının meyve örtüsüyse içinde üç köşeli, kırmızımtırak kahverengi, sert kabuklu ve yağlı iki tohum bulunur. Fagus sylvatica L. (Avrupa Kayını), ortalama 25-40 metre yüksekliğe ve 1.5 metre çap'a sahiptir. bulunduğu ortama bağlı olarak görünümü farklı olabilir, mesela birçok ağaç türüyle birlikte ağaçta yaşadığında dikine dallı ve dar tepeli olup açık gri, ince ve uzun bir gövdeye sahip olurken tek başına yetiştiğinde veya ormanda yaşayıp bolca güneş ışığına maruz kaldığında gövdesi kısa, iri ve çok uzun dallar gelişir ve tepe iyice genişler (azmanlaşır). Yetişmek için özel bir toprak seçmese bile iyi drene edilmiş bir toprak(toprağın dibindeki gözenekleri kapatarak bitkilerin zehirli madde salgılamasına neden olan fazla suları topraktan uzaklaştırmak) onun gelişmesi için en iyi ortamı sağlar. Ilıman iklimi sever ve sert kış soğunu tolere eder ancak ilkbahar donlarına karşı hassastır. Kök sistemi sayesinde topraktaki hava sirkülasyonunu ve yapraklarındaki potas miktarı sayesinde üretkenliğini koruyabilir. Çoğunun ömrü 150 ile 300 yıl olabildiği gibi daha fazla yaşayan cinsleri de vardır. Olgunlaşana kadar yüksek büyüme oranını koruyabilir. Yumurta biçiminde yaprakları koyu yeşil ve parlak olup 5-7 cm boyunda 10 cm genişliğinde, 5-8 çift yan damarlıdır. Kupula (meyveyi kısmen veya tamamen örten brahte, brahtecik veya çiçek tablasından gelişmiş muhafaza) pullarının tamamı da ipeksidir.
Tarih: 2020-12-16 21:17:57 Kategori: Coğrafya
Soru Tarat
Kitaptan sorunu tarat hemen cevaplansın.
Sorunu sor hemen cevaplansın.
Kayın (Fagus orientalis ve Fagus sylvatica) Nedir
Tarih: 2020-12-16 21:17:57 Kategori: Coğrafya
Kitaptan sorunu tarat hemen cevaplansın.
Yorum Yapx